Funksioni restaurues i artit, angazhimit civil dhe kërkimit është në qendër të “Landscapes of Repair”, një projekt i ri bashkëpunimi transnacional ndërmjet forumZFD Kosovë, Universitetit të Sheffieldit dhe artistëve dhe studiuesve të ndryshëm dhe aktivistëve të shoqërisë civile ndërkombëtarë dhe nga Kosova për peizazhe post-traumatike në Ballkanin Perëndimor. Ky partneritet lindi drejtpërdrejt nga takimi i forumZFD me librin “Plagët e Padukshme” dhe ekspozitën gjegjëse, dhe bazohet në pistat e ndryshme të krijimit të vendeve të identifikuara brenda një konteksti gjeografik më të lokalizuar.
“Landscapes of Repair” bashkon hulumtimin e Universitetit të Sheffieldit mbi peizazhet post-traumatike me ekspertizën e forumZFD në ballafaqim me të kaluarën në Ballkanin Perëndimor për të nxjerrë në pah rolin e artistëve, organizatave dhe hisedarëve civil në Kosovë në të menduarit dhe inicimin e riparimit të drejtuar nga komuniteti. Kuadri riparues i projektit manifestohet në disa mënyra të ndryshme, nga gjurmimi i revitalizimit kulturor të industrive specifike që nga kultura vizuale dhe kinematike deri te rindërtimi arkitektonik i trashëgimisë dhe ndërtesave të tjera.
Projekti filloi në vitin 2021 me rezultate kryesore duke përfshirë një ekspozitë online me bashkëkuratore Amanda Crawley Jackson, Faye Larkins dhe Emily-Rose Baker (dy të fundit asokohe studente në Universitetin e Sheffieldit), diskutim dhe bashkëpunim me artistët pjesëmarrës; faqe interaktive interneti (www.landscapesofrepair.org) dhe simpozium 2-ditor ndërkombëtar, ndërsektorial, nikoqir dhe organizator i të cilit ishte stafi i forumit-ZFD Kosovë, Alexander Vojvoda dhe Korab Krasniqi, në bashkëpunim me Universitetin e Sheffieldit dhe studiues, akademikë, artistë të ndryshëm dhe aktivistë të shoqërisë civile në Kosovë në fushën e praktikave të memorializimit, drejtësisë transicionale dhe ballafaqimit me të kaluarën. Simpoziumi u mbajt online në anglisht, serbisht dhe shqip. Simpoziumi krijoi një platformë transnacionale për shkëmbimin e përvojave, njohurive dhe mësimeve, duke bashkuar një sërë ekspertizash në krijimin e vendeve post-traumatike dhe post-konfliktit. Në mesin e folësve kishte akademik studiues, aktivistë, arkitektë, praktikues krijues, artistë, përfaqësues të OJQ-ve dhe të shoqërisë civile në Kosovë. Ekspozita online, me vepra të Brixhita Dedës, Lulzim Hotit, Argjire Krasniqit, Korab Krasniqit, Vildane Maliqit dhe Dardan Zhegrovës hulumtoi çështjet rreth praktikave të memorializimit, riokupimit dhe riparimit në peizazhet post-konfliktit; si mund të duket riparimi dhe çfarë formash mund të marrë në Kosovë dhe në Ballkanin Perëndimor; roli i praktikës krijuese në riparimin, ripërdorimin dhe riimagjinimin e topografive të dëmtuara; dhe mundësinë e bashkë-krijimit të peizazheve të kujdesit dhe arkitekturave të paqes.
Që nga viti 2021, forumZFD Kosovë ka vazhduar të zgjerojë uebsajtin Landscapes of Repair me një seksion të ri resursesh që përmban biseda të regjistruara nga studiues dhe aktivistë në Kosovë, punime të porositura dhe materiale të shkarkueshme, siç janë botime të veçanta të revistave, dhe një mjet për mapim multimedial dhe arkivin që paraqet ndërhyrjet specifike në peizazhet e veçanta post-traumatike nëpërmjet përmbledhjes së peizazheve zanore, imazheve, teksteve dhe videove. Në vitin 2022 dhe 2023 ekspozita online u bashkëkurua in situ nga Alexander Vojvoda në bashkëpunim me shoqërinë civile vendase, hisedarë të artit dhe kulturës si Anibar dhe Kinemaja Jusuf Gërvalla në Pejë, Universiteti i Prishtinës dhe Qendra për Praktikë Narrative në Prishtinë dhe artistët e përfshirë në ekspozitë. Në vitin 2022 në Kosovë u botua katalogu i ekspozitës me tekste të artistëve të ekspozuar. Kështu, që kur edicioni i parë i projektit përfundoi në verën e vitit 2021, bashkëpunimi, bisedat dhe aktivitetet kanë vazhduar dhe janë zgjeruar.
Bashkëpunimi në Landscapes of Repair është pjesë e qasjes afatgjatë të forumZFD Kosovë për të reflektuar mbi hapësirat publike dhe krijimin e hapësirës në mjediset post-konfliktit si arena diskursive për narrativët konkurrues mbi të kaluarën e dhunshme dhe traumatike në rajonin e Ballkanit Perëndimor. Që nga themelimi i forumZFD dhe programit për Ballkanin Perëndimor në vitin 2000, në bashkëpunim me një rrjet të gjerë grupesh të shoqërisë civile lokale dhe rajonale, aktivistë, studiues dhe akademikë, punëtor kulturor dhe artistë për të mbështetur transformimin e konflikteve jo të dhunshme, duke kontribuar në ndërtimin e paqes dhe pajtimin, forumZFD Kosovë ka vlerësuar krijimin e hapësirës, hapësirat publike, peizazhet post-traumatike dhe dokumentimin e vendeve memoriale si një kontekst relevant me potencial të lartë mnemonik dhe një fushë të rëndësishme për diskutime rreth ballafaqimit me të kaluarën. Shembull për punën e forumZFD në këtë janë projekte si MOnuMENTI (2014), Trashëgimia e kujtesës së Kosovës (që nga viti 2017), Mapimi i kujtesës në Kosovë (2014 – 2016), Lab i kujtesës (2014 – 2015), Inside-out, Outside in (2017 – 2018) dhe Landscapes of Repair (që nga viti 2021). Këto aktivitete kanë shërbyer si një forum për reflektim kritik mbi të kaluarën (e dhunshme) në Kosovë, rajon dhe më gjerë. Përfundimisht, mënyra në të cilën Kosova merret me të kaluarën e saj në hapësirat publike ka një ndikim të thellë në kulturën e kujtimit në vend. Kërkon të sfidojë narrativët e njëanshëm dhe të mbështesë praktikat gjithëpërfshirëse të memorializimit të bazuara në fakte.